تبیان، دستیار زندگی

تقدم و تأخر در حاجت‌ها

حالا دو مطلب دیگر را می‏خواهم مطرح کنم. اول اینکه انسان که دعا می‏کند و از خدا طلب می‏کند، نسبت به اموری که طلب می‏کند، آیا «تقدم و تأخر» هم باید در نظر گرفته شود یا نه؟ این خودش بحثی است که اول از خدا چه بخواهم؛ با چند مقدمه این سؤال را جواب می‏دهم.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
دعا

انواع نیازهای انسان

اولاً این‏که انسان تقاضاهایی را که از غیر می‏کند، در ربط با مایحتاج و آن چیزهایی است که به آن‏ها احتیاج دارد. یعنی آنچه که مورد نیازش هست را درخواست می‏کند. من تا نیازمند نباشم، تقاضا نمی‏کنم. دوم؛ نیازمندی‏های انسان و مایحتاجش به طور کلی، بر دو قسم است؛ نیازهای «موقت» و نیازهای «دائم». اگر بخواهیم این را با واقعیت تطبیق کنیم، باید بگوییم نیازهای انسان تقسیم می‏شود به «مادی» و «معنوی». می‏توانیم از آنها به نیازهای «جسمی» و «روحی» هم تعبیر کنیم.

ما سه نشئه و سه عالم داریم؛ نشئه دنیا، نشئه برزخ، نشئه قیامت. نیازهای مادی نیازهای موقت است و فقط در این نشئه دنیا مورد نیاز است. مثلاً خانه، ماشین، پول و امثال این‏ها، همه اموری است که هر طور حساب کنیم، بعد از مرگ به درد نمی‏خورد. اگر بخواهی این چیزها را با خود به قبر -که همان نشئه برزخ است- ببری، اولاً نشدنی است و ثانیاً به هیچ دردی نمی‏خورد. پس مایحتاج تو در نشئه برزخ و قیامت این چیزها نیست.

نیازهای مادی، موقت است

لذا اینکه ما می‏گوییم مایحتاج انسان موقت و دائم است، منظور این است؛ نه اینکه کسی گمان کند احتیاج دنیایی و مادی مورد نظر است. نیاز موقت نسبت به امور مادی است و دائم نسبت به امور معنوی است که مربوط به روح است. احتیاجات و لوازم روح، در هر سه نشئه همراه روح خواهد بود.[1] این احتیاجات برای قالب دنیایی انسان – یعنی جسم او- است و مخصوص این‏جا است.

تقدم عقلایی «نیازهای معنوی» بر «نیازهای مادّی»

حالا با توجه به این دو مقدمه، از شما سؤال می‏کنم؛ انسان عاقل در موقع دعا و درخواست از خداوند، اول سراغ نیازهای موقت می‏رود یا دائم؟ نیروی خودش را کجا مصرف می‏کند؟ قطعاً سراغ احتیاجات دائم می‏رود، نه آن حوائج موقت. در دعا از نظر تقدم و تأخر، حوائج دائم بر خواسته‏های زود گذر و موقت مقدم هستند. بحث من درباره تقدم و تأخر در تقاضا است. یک انسان عاقل که به این نشئه‏ها اعتقاد دارد –دنیا، قبر و قیامت- می‏داند که آن حاجت‏ها و نیازها تقدم دارد. در این مطلب هیچ شکی نیست که امور دائمیِ معنوی و روحی، مقدم بر امور موقت دنیایی است. لذا این بحث مطرح است که انسان آن‏چه را که باید در دعاهایش خیلی به آن اهمیت دهد، مایحتاج و نیازهای دائمی او است که در تمام نشئات با او همراه است. آن نیازهای روحانی و معنوی‌اش را باید برطرف کند.

البته این اصلاً با این منافات ندارد که انسان نیازهای مادی و موقتش را هم تقاضا کند. یک وقت اشتباه نکنید! من بحثم راجع به «اهمیت» و «تقدم و تأخر» است. من بحث کلی کرده‏ام که کسانی که می‏خواهند دعا کنند، دائماً مادیات را نخواهند. نه اینکه مادیات را نخواه! حوائج مادی‌ات را هم از خدا بخواه! در روایت دارد که خدا به حضرت موسی (علیه‌السلام) فرمود که نمک آشَت را هم از من بخواه! همه چیز را از او بخواه ولی این را بدان که آن‏چه اهمّ است و باید مقدم شود و نیاز تو به او بیشتر است، امور معنوی و دائمی است که باید در دعاهایت بیشتر مورد نظرت باشد. مایحتاجی را که در تمام نشئات به او احتیاج داری، چه دنیا، چه برزخ، چه قیامت، آن را پیش از هر حاجتی بخواه.

پی نوشت:
[1] چون روح وقتی که به برزخ منتقل می‏شود، یک قالب مثالی پیدا می‏کند و با آن قالب به آن‏جا می‏رود. مایحتاج آن هم همین طور سرجای خودش در آن نشئه وجود می‏یابد. نشئه قیامت هم همین‏طور است. روح وقتی که از نشئه برزخ به قیامت می‏رود، ممکن است که دوباره قالب عوض کند، اما خودش همان «خودش» است و تنها قالب را عوض کرده است.

مبحث دعا_ ماه مبارک رمضان 1389

منبع : سلسله مباحث اخلاقی آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی(ره)

بیشتر بخوانید :
تکرّر دعا برای دیگران
مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.